Dünyaya gözlerimizi açtığımız ilk andan itibaren ihtiyacımız olan en temel duygu güvendir. Anne ve çocuk arasında yaşamın ilk iki yılında kurulan bağ, sağlıklı bir geleceğin en önemli temelidir.
Bağlanma; bebek ve bakım veren arasında gelişen, bir tarafın ya da iki tarafın da yakınlık aradığı, stres ve ayrılık durumlarında ortaya çıkan duygusal bağdır.
Her anne-baba ve bebek arasında bir bağlanma oluşur “Bebekler, zaman geçirdiği kişi ile değil, gereksinimlerini karşılayan kişi ile arasında sağlıklı bir bağ geliştirir. Bağlanma her ne kadar 0-2 yaşları arasında oluştuğu söyleniyor şeklinde algılansa da çocuğun hayatı boyunca etkileri sürer”
Bir bebeğin en temel ihtiyacı güvenlik, temel ihtiyaçlar ve sevgidir. Öncelikle bebeğimizde aramızdaki bağı değelendirelim.
Ainsworth’un Bağlanma Sınıflandırması
Güvenli Bağlanma
- Bebek annesinin yanında rahattır ve oyun odasında rahatça oynar.
- Anne odayı terk ettiğinde, bebek gözlemci ile yalnız kaldığında, aşırı olmayan yerinde bir tepki verir.
- Anne oyun odasına döndüğünde, bebek sakinleşmek için annesine yönelir.
Güvensiz – Dirençli Bağlanma
- Anne oyun odasını terk ettiğinde, bebek aşırı derecede rahatsız olur ve gözlemci bebeği yatıştıramaz.
- Bebek, annesi oyun odasına döndüğünde bile sakinleşmez. Önce annesini arayıp bulur, ona doğru yönelir ancak daha sonra annesinin onu sakinleştirme çabalarını da reddeder.
Güvensiz – Kaçınmacı Bağlanma
- Anne oyun odasını terk ettiğinde, bebek pek etkilenmemiş görünür.
- Anne oyun odasına geri döndüğünde, bebek ya annesini görmezden gelir ya da bilerek annesinden kaçar. Bebeğin hem annesinden ayrıldığında hem de tekrar annesiyle birlikte olduğunda, psikolojik olarak yüksek düzeyde uyarıldığı gözlenir. Bu da bebeğin annesinden ayrılmaya içsel bir psikolojik tepki verdiğinin göstergesidir.
Dağınık Bağlanma
- Bebek annesinin yanındayken korkuludur, şaşkındır ve çatışma içindedir. Bu durum da, annesi ile bebeğin tatmin edilemeyen ve sorunlu bir ilişkileri olduğunun göstergesidir.
- Dağınık bağlanma, yüksek risk taşıyan bebeklerde çok daha yaygındır. Madde bağımlılığı olan ve çocuklarını istismar eden annelerin bebeklerinde de, bu bağlanma şekli görülür.
Bağlanma Bozukluklarının Sınıflandırılması
Bağlanamama Bozukluğu
- Bu çocukların, belirgin bir bağlanma ilişkisi geliştirme şansları olmamıştır. Bu nedenle de sıkıntıya ya da korkuya kapıldıklarında bile herhangi bir figüre bağlanma davranışı gösteremezler.
- Çoğunlukla kopuk ve ayrık görünürler ve yabancılara pek ilgi göstermezler
- Bu çocuklar, temel bağlanma figüründen ayrıldıklarında, çocukların tipik olarak sergiledikleri sıkıntıyı ve ayrılık kaygısı belirtilerini sergilemezler.
- Bu sorun, birden fazla kişi tarafından bakım alan, yetiştirme kurumlarında kalan ya da ihmal edilmiş çocuklarda sıklıkla görülür.
- Bağlanma ilişkileri geliştirme becerileri olmadığı için değil, bu tür ilişkiler geliştirme olanakları olmadığı için bu sorun ortaya çıkmıştır.
Gelişigüzel Bağlanma Bozukluğu
- Bu çocuklar gelişigüzel bir bağlanma örüntüsü gösterirler. Sıkıntıda olduklarında ya da teselliye ihtiyaçları olduğunda etraflarında bulunan herhangi bir yetişkine yönelebilirler.
- Temel bir bağlanma figürü olsa da, korktuklarında ya da kendilerini tehlikede hissettiklerinde, doğrudan bu kişiye yönelmezler. Bu özelliklerinden dolayı bu çocuklara “Sosyal olarak Ayrım Gözetmeyen Çocuklar” da denir.
- Bu sorun, yetiştirme yurtlarında yetişmiş ya da birden fazla aileye bakılması için verilmiş çocuklarda sıkça görülür.
Ketlenmiş Bağlanma Bozukluğu
- Bu çocuklar, temel bağlanma figürleri tarafından terk edilmek istemezler.
- Utangaç ve çekingendirler. Yabancıların yanında olmaktan korku duyarlar.
- Yaşlarına uygun bir şekilde çevreleri ile ilgilenmezler.
- Yapışkan ve bağımlı olarak tanımlanırlar.
- Bu sorunu yaşayan bir grup çocuğun, temel bakım veren kişinin(anne) yanında aşırı itaatkar ve kaygılı oldukları gözlenmiştir. Bu durumda yapılan gözlemler, çocukların aşırı sıkı ve istismar edici bir ortamda yetiştirildiklerini göstermektedir. Uyum ve itaatleri ise, annelerini kızdırmamak ve ceza ya da istismardan kaçmaktan kaynaklanır.
Saldırgan Bağlanma Bozukluğu
- Bu çocukların bağlanma ilişkilerine bakıldığında, öfke ve engellenme duygularının hakim olduğu ve hem kendilerine hem de temel bakım veren kişiye karşı saldırgan duygular taşıdıkları görülür.
- En küçük bir engellenmede bile temel bakım veren kişiye karşı öfke ve kızgınlık duyabilirler ya da kendilerine zarar veren davranışlarda bulunabilirler.
- Özellikle ailelerinde fiziksel şiddete maruz kalmış ya da tanık olmuş çocuklarda sıklıkla görülür.
Rollerin Yer Değiştirdiği Bağlanma Bozukluğu
- Bu çocuklar, aşırı derecede dikkatli ve istekli ya da tam tersine cezalandırıcı ve reddedici olabilirler.
- Bakım veren ile çocuğun bağlanma ilişkisine bakıldığında ise, bakım verenin üstlenmesi gereken bazı bakım görevlerini, çocuğun üstlendiği görülür.
0-6 Yaş Grubu Çocuklarda Güvenli Bağlanmayı Destekleyecek Oyun Programını indirmek için Tıklayınız.
